ارزشیابی اسناد فرادست و برنامه درسی اجرا شده دانشگاه فرهنگیان در مسیر تربیت معلم به منزله ی پژوهشگر

این پژوهش با هدف ارزشیابی اسناد فرادست و برنامه درسی اجرا شده ی دانشگاه فرهنگیان در زمینه تربیت نمودن معلمان در مولفه ی پژوهشگری انجام شد. روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع ارزشیابی بود. برای بررسی اسناد فرادست، کلیه اسناد فرادست نظام تعلیم و تربیت با تأکید بر تربیت معلم مورد تحلیل قرار گرفت. نظرخواهی از متخصصان موضوعی و اعضای هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد؛ به معرفی اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، سند تحول آموزش و پرورش، سند ملی برنامه درسی، نقشه جامع عالی کشور و سند چشم انداز بیست ساله کشور برای بررسی و تحلیل منجر شد. برای ارزیابی برنامه درسی اجرا شده دانشگاه فرهنگیان نیز از مدل ارزشیابی پروواس استفاده گردید. در مسیر بررسی وضعیت مطلوب و اجرا شده برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان؛ جامعه متخصصان موضوعی را تمام متخصصان حوزه برنامه درسی دانشگاه فردوسی مشهد و مدیران و مدرسان دانشگاه فرهنگیان (پردیس شهید بهشتی و شهید هاشمی مشهد)، در بررسی تجارب دانشجویان، جامعه را تمام دانشجویان شاغل به تحصیل در ترم-های چهار به بالای مقطع کارشناسی پیوسته و جامعه مدرسان نیز شامل تمام مدرسان شاغل به تدریس در دانشگاه فرهنگیان مشهد (پردیس شهید هاشمی و شهید هاشمی نژاد) بودند که در سال تحصیلی 94- 1393 در قلمرو پژوهش مشغول به تدریس بودند. برای انتخاب نمونه متخصصان موضوعی، از نمونه گیری هدفمند و زنجیره ای، برای جامعه دانشجویان از روش نمونه گیری در دسترس و برای مدرسان نیز از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. در راستای بررسی برنامه درسی اجرا شده، ابتدا برای هریک از مراحل ارزشیابی و در واقع برای هریک از مولفه های مورد بررسی استانداردهای لازم شناسایی شد. این فرایند طی چندین گام انجام گرفت. در گام اول از طریق منابع مختلف همچون 1. استانداردهای بین المللی 2. کتاب های روش تدریس 3. اسناد فرادست و 4. مصاحبه با متخصصان موضوعی، مقوله هایی که برای آموزش و پرورش پژوهشگری ضروری و لازم هستند مشخص شد؛ در گام دوم با مراجعه به متخصصان، در مورد تعیین این استانداردها و تعیین جامعیت مقوله های مورد بررسی؛ مصاحبه انجام گرفت و پس از حذف، تعدیل و اضافه؛ فهرست نهایی مقوله ها به دست آمد. مقوله های به دست آمده در قالب پرسشنامه های مدرسان، دانشجویان، سیاهه مشاهده و همچنین کاربرگ مصاحبه در آمدند. در گام بعدی و پس از مشخص شدن ابزارها و شیوه های جمع آوری، عملکرد واقعی دانشگاه فرهنگیان در هر یک از مراحل ارزشیابی و مولفه ها از طریق پرسشنامه، سیاهه مشاهده، مصاحبه و اسناد مکتوب به دست آمد. یافته ها حاکی از آن بود که در اسناد فرادست دانشگاه فرهنگیان مخصوصاً اسنادی که در سال های اخیر برای دانشگاه فرهنگیان تدوین شده است، به امر پژوهشگری معلمان تأکید بیشتری شده است؛ همچنین نتایج نشان داد که برنامه های دانشگاه فرهنگیان نیز در چند سال اخیر به سمت و سوی پژوهش محور بودن حرکت کرده و در واقع دانشگاه فرهنگیان در حال تغییرات اساسی در برنامه درسی می باشد. با این وجود، هنوز دانشگاه فرهنگیان به سطح مطلوب و مورد انتظار در زمینه آموزش پژوهش محور نرسیده و برنامه درسی اجرا شده دانشگاه فرهنگیان هنوز دارای نواقص و کاستی هایی می باشد که از جمله این مشکلات و موانع می توان به کمبود فضا، امکانات، زیرساخت های فیزیکی و تجهیزاتی و نیروی متخصص و با انگیزه اشاره کرد.